Antoni Malczewski

W historii literatury figuruje jako autor jednego dzieła (auctor uniuslibri). Jest to jednak tekst artystycznie świetny, oryginalny,wyrastający z nurtu europejskiego “czarnego romantyzmu”. Choć powieśćpoetycka Maria została wydana już po ukazaniu się pierwszego tomupoezji Mickiewicza, wyznacza ona osobny, niezależny nurt polskiegoromantyzmu i stała się obiektem fascynacji i inspiracji dla wielutwórców tego okresu (m. in. Słowackiego). Młodo zmarły autor Mariizyskał sobie sławę poety przeklętego.
Malczewski był z wykształcenia wojskowym i inżynierem. Uczeń LiceumKrzemienieckiego, służył następnie w Korpusie Inżynierów w Warszawie,uczestnicząc w budowie fortyfikacji twierdzy Modlin. Mimonajszczerszych chęci, z powodu kontuzji nogi nie wziął udziału wwyprawie Napoleona na Moskwę; po klęsce Napoleona służył jeszcze jakiśczas w wojsku Królestwa Kongresowego (w sztabie kwatermistrzostwa),szybko jednak, z końcem 1815 roku, podał się do dymisji i wyjechał nakilka lat zagranicę, początkowo towarzysząc księżnej Lubomirskiej (dlaniej powstał wiersz La petit Ida). Malczewski odwiedził Szwajcarię,był pierwszym Polakiem, który zdobył Mont Blanc; doświadczenie toopisał w artykule naukowym opublikowanym w Biblioteque Universelle;oddźwięk doznanych wówczas przeżyć zapisany został również w jednym zprzypisów autorskich do Marii. Podczas dłuższego pobytu we Włoszechpoznał osobiście Byrona. Odwiedził też Francję i Anglię, interesowałsię nowinkami naukowymi, chemią, naukami przyrodniczymi; zafascynowanytzw. magnetyzmem zwierzęcym (zwanym też mesmeryzmem), zacząłpraktykować techniki zbliżone do dzisiejszej bioenergoterapii. Popowrocie do kraju w 1820 lub 1821 roku tym sposobem rozpoczął kuracjęcierpiącej na histerię Zofii Rucińskiej, z którą związały się ostatnielata jego życia. Zmarł w Warszawie, w nędzy (wydanie Marii naprzełomie lipca i sierpnia 1825 nie przyniosło spodziewanych zysków),wycieńczony fizycznie przez nieznaną do dziś chorobę (może był torak). Został pochowany na Powązkach.
Z zachowanych nielicznych drobnych pism, poza wspomnianym wierszu doIdy, zwraca uwagę wiersz O jak przykro do swoich wracać beznadziei!.

Ur. 3 czerwca 1793 w Warszawie lub w Kniahininie na Wołyniu
Zm. 2 maja 1826 w Warszawie
Najważniejsze dzieła: Maria (1825)

Antoni Malczewski

Books