Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu

Uluslararası politika işlerine aklı eren, zeki bir kadın olan Halide Edip, Paris’te Dört Büyükler tarafından kurulan King-Crane Komisyonu’nun başlarından Charles R. Crane’i yakından tanıyordu. Bu komisyonun görevi daha çok Arap eyaletleriyle ilgili bir manda sorununu incelemekti.

Türkiye’nin, Türk halkının bütünü tarafından seçilmiş ve tutulmuş bir rejimi, gücünü halk çoğunluğunun dilek ve kararlarından alan bir hükümeti olmalıydı. Yöneticilik yerindeki kimse, kendi adına değil, herkesin adına hareket etmeliydi. Mustafa Kemal’in, Erzurum’dan sonra bütün Anadolu’da durmadan yineleyeceği mesaj işte buydu.

Kongreyi açış söylevinde, devrimin iki temel ilkesini ortaya attı: Bunlardan biri milletin hakları, öteki, halkın iradesiydi.

Mustafa Kemal, Fethi, Rauf, İsmet, Kâzım Karabekir, Refet, Ali Fuat ve bir askeri doktor olan Tevfik Rüştü i

Genç subaylar, “ihtilal uğruna can vermek” gibi isteklerle coşmaya başlamışlardı. Gerçekçi Mustafa Kemal, onları bu rüyadan uyandırdı. Sert bir çıkışla, “Amacımız ölmek değil, ihtilali başarıya ulaştırmak ve düşüncelerimizi gerçekleştirmektir. Bunları halka benimsetmek için de, yaşamak zorundayız,” dedi.

John Stuart Mill’i

Rousseau, Voltaire, Auguste Comte, Desmoulins,

“Onun karnında elli tilki birbirini kovalar, ama hiçbiri ötekinin kuyruğunu yakalayamaz,”

Amerikan mandasının İstanbul’daki uyanık taraftarlarından biri de Halide Edip’ti.

Bu manzara onu ilkönce kızdırdı, sonra da filozofça bir düşünce yürütmesine yol açtı: “Gelirler; ve bir gün, geldikleri gibi giderler.”