İlerlemenin Kısa Tarihi

Dünya, büyük hatalarımızı affetmeyecek kadar küçüldü artık

D’Oû Venons Nous? Que Sommes Nous? Oû Allon Nous? (Nereden Geliyoruz? Neyiz? Nereye Gidiyoruz?)

Kaderimiz ellerimizin arasından kayıp gidecek. Bu yeni yüzyıl çok eskimeden geçmişimizdeki bütün karanlık çağları solda sıfır bırakan bir kaos ve çöküş çağına gireceğiz.
Şimdi, geleceği düzeltmek için son şansımız.

Paskalya Adası sakinleri gibi Sümerler de toplumlarının çevreye etkisini azaltmak amacıyla toplumda reforma gitmeyi başaramamışlardı.146 Tam tersine özellikle Akad İmparatorluğu (MÖ yaklaşık 2350-2150) ve MÖ 2000’de yıkılan Üçüncü Ur Hanedanlığı’nın can çekiştiği dönemde üretimi artırmaya çalışmışlardı.
Kısa ömürlü Ur imparatorluğu Paskalya Adası’nda tanık olduğumuz davranış biçimini gösterir: kökleşmiş inançlara ve pratiklere sadık kalmak, bugünün bedelini geleceğin payından ödemek, doğal sermayenin son rezervlerini pervasız bir zenginlik ve gösteriş âlemine harcamak. Kanallar uzatılıyor, nadas süreleri kısaltılıyor, üretim artırılıyor, ekonomik fazla devasa inşa projelerini desteklemek için Ur’da toplanıyordu. Sonuç, birkaç kuşak boyunca yöneticilerin bolluk içinde yüzmesi, ardından güney Mezopotamya’nın bir daha hiç kendine gelemediği bir çöküş yaşaması oldu.147
MÖ 2000’de vakanüvisler dünyanın “beyaza döndüğü”nü yazıyorlardı.148 Arpa dahil hiçbir ürün tutmuyordu. Hasat normalde olduğunun üçte birine düşmüştü.

Modern insanlarda Neandertal kanı var mı? 10.000 yıllık etkileşim boyunca rızasız da olmuş olsa iki halk arasında hiç cinsel ilişki olmamış olması olasılığı nedir? Cinsel ilişki olduysa çocuklar doğmuş mudur? Neandertaller üzerindeki DNA çalışmaları bugüne kadar hiç sonuç vermedi.35 Ama kısa bir süre önce Portekiz’de bulunan bir çocuk iskeleti, ayrıca Hırvatistan’da ve Balkanlar’ın başka yerlerinde bulunan kemikler iki halk arasında çiftleşmenin olduğunu düşündürüyor kuvvetle.36

Neandertal profesyonel bir halterci ya da güreşçi gibi iri kıyım, kaslıydı. Cro Magnon daha ince, daha zayıftı, bir vücut geliştiriciden çok atlete benziyordu. Bu farklılıkların ne kadarının doğuştan geldiğini, yaşam ortamlarını ve tarzlarını ne derece yansıttığını bilmek zordur.

Bugüne dek Neandertallere ait bir et, deri ya da saç parçası gün ışığına çıkmamıştır, bu yüzden bu insanların kumral mı yoksa sarışın mı olduğunu, Esau gibi kıllı mı yoksa Yakup gibi pürüzsüz bir cilde mi sahip olduklarını söyleyemiyoruz.

“şempanze benzeri” iskeletlerin osteoartritten mustarip, ciddi biçimde sakatlanmış bireyler olduğu anlaşıldı, belli ki yıllarca bakımları kabileleri tarafından yapılmıştı. Bu “korkunç tipler”in hastalarına bakmakla kalmayıp ölülerini dini törenlerle (çiçekler, aşıboyaları ve hayvan boynuzlarıyla birlikte) gömdükleri de ortaya çıktı, dünya üzerinde böyle yaptığı bilinen ilk insanlardı. Son olarak, ama önem bakımından bunlardan hiç de geri kalmayan bir şey de Neandertal’in beyninin bizimkinden büyük olduğunun anlaşılması oldu. Homo neanderthalensis herhalde o kadar da çirkin değildi. Modern insanın bir alt türü olmaya terfi ettirilmeyi hak ediyordu herhalde: Homo sapiens neanderthalensis. Eğer öyleydilerse iki varyasyon tanım gereği kendi aralarında çiftleşmişlerdi.29

İnsan ve şempanzenin soyları yaklaşık 5 milyon yıl önce ayrıldı, daha önce de belirttiğim üzere bundan iki milyon yıl sonra kaba taş aletler yapan insanlar ortaya çıktı. Dolayısıyla Homo erectus’un becerilerini küçümsemek budalalık olacaktır, Homo erectus yarım milyon yıl önce bir kamp ateşinin başında nasır bağlamış ayaklarını ısıtırken, atamız olan bir şempanzeden bize uzanan yolun onda dokuzunu almıştı. Ateşin kontrol altına alınmasıyla birlikte insanların sayısal grafiğinde ilk yükseliş yaşandı.

Sözel olmayan dilin (bilgisayar sembolleri, işaret dili vs.) kullanıldığı araştırmalar şempanzelerin birkaç yüz “kelimelik” bir söz dağarcığını kullanabildiğini gösteriyor, gerçi bu becerinin vahşi doğadaki şempanzelerin iletişimleri hakkında neler söylediği konusunda görüş ayrılıkları var. Aynı türden farklı grupların, söz gelimi Afrika’nın değişik yerlerindeki şempanzelerin farklı alışkanlıkları ve gelenekleri olduğu, bunların tıpkı insan gruplarında olduğu gibi yavrulara aktarıldığı açık. Kısacası şempanzelerde kültürün başlangıcı görülüyor. Balinalar, filler ve bazı kuşlar gibi başka zeki yaratıklarda da, ama insanoğlu dışında hiçbir tür kültürün, çevresel ve fiziksel sınırlamaları aşan evrimsel bir dalganın başlıca itkisi haline geldiği bir noktaya ulaşmış değil.