Ақан сері. II кітап

Намаз бен мешіт жетім – оқылмаса,

Дәріске білсін қайдан отырмаса.

Екінші, бұл дүниеде әйел жетім,

Кезінде теңін тауып қосылмаса.

Ер жетім – ақылсыздан әйел алса,

Отырып от басында тақымдаса.

Aт жетім – ерен жүйрік шабылмаса,

Бойынан ащы тері алынбаса.

Құс жетім – ерте түлек салынбаса,

Салатын саятшысы табылмаса.

Сахара, жайлау жетім, көлдер жетім

– Қасына мұнарланып ел қонбаса.

Таусылған кірер үй жоқ – кәрі жетім

Жарасар тең құрбысы табылмаса.

Оныншы, бұл дүниеде ғалым жетім

– Құр босқа алтын сөзі алынбаса.

Тағы да, он бірінші, қалам жетім

– Жазатын ерлері оның табылмаса.

Тағы да, он екінші, қағаз жетім,

Айшықты, алтын сөздер жазылмаса,

Бәрінен, он үшінші, қазақ жетім,

Қорқақтап жан-жағына алаңдаса.

Ақан сері

казак деген сөздің анық-танығына орыс оқымысты шежірешілерінің өзі жете алмай жүр. Әйтсе де, әрқайсысының тұспалдауында жан бар: Грабинка деген шежіреші казакты бұрынғы скиф халықтарының аты Хазардан шығарады. Голубовский деген адам бұл – түріктің сөзі, "қолдың томында тұратын күндізгі, түнгі күзеттегі қарауылдар" дегенге тірейді. Енді біреулер моңғолша "қо" – сауыт, қорғаныш қалқан, темір жейде", "зах"—шек, шегара, яғни "шегараны қорғайтындар" деген сез, тағы біреулер, "қарақшы, кезбе, қаңғыбас" деген сөз деп дәлелдейді.